بررسی واکنش لاروهای سن آخر سرخرطومی میوه خوار بلوط, curculio glandium (col.: curculionidae)، به نماتدهای بیمارگرحشرات steinernema bicornutum و heterorhabditis bacteriophora در شرایط آزمایشگاه

سرخرطومی میوه خوار بلوط, marsham curculio glandium، آفت میوه خوار درختان بلوط در جنگل های اغلب نقاط دنیا و ایران می باشد که با تغذیه از میوه ی این درختان باعث اختلال در تکثیر و زاد آوری آن ها می شود. به دلیل محدودیت کاربرد سموم شیمیایی در عرصه های جنگلی و از طرفی لزوم کنترل آفت, تأثیر دو گونه از نماتدهای بیمارگر حشرات جمع آوری شده از جنگل های منطقه ی ارسباران, روی لاروهای سن آخر این آفت در دو دامنه ی دمایی در شرایط آزمایشگاه بررسی گردید. در طی این بررسی، ابتدا میزان نفوذ (penetration assay)نماتدهای steinernema bicornutum و heterorhabditis bacteriophoraبا مایه زنیijs/ml 4000 و 40 ساعت نگهداری در دمای ºc25 و تشریح لاروهای مرده آفت به ترتیب 55/0% و 6/1% محاسبه گردید. سپس آزمایش واکنش لاروهای آفت در دو دامنه ی دمایی ºc24-21 و ºc28-25 با استفاده از غلظت های صفر, 150, 250, 500, 1000 و 2000 لارو سن سوم (مرحله ی آلوده کننده) نماتدها در هر میلی لیتر آب مقطر (ijs/ml), در داخل پتری دیش های 9 سانتی متری حاوی کاغذ صافی آغشته به 2 میلی لیتر سوسپانسیون از هر گونه نماتد انجام گرفت . حداکثر مرگ و میر ایجاد شده توسط s. bicornutum و h. bacteriophoraدر دمایºc 24-21 به ترتیب 25% و 3/58% و در دمای ºc28-25 به ترتیب 5/30% و 5/63% بود. تجزیه ی واریانس میزان مرگ و میر لاروهای آفت در تیمارهای مختلف نشان داد که گونه ی نماتد, دما و غلظت، تأثیر معنی داری بر مرگ و میر داشتند. با افزایش غلظت نماتد، تلفات لاروهای سرخرطومی نیز افزایش یافت. بیشترین میزان نفوذ نماتد به بدن لارو سرخرطومی و بیشترین درصد مرگ و میر آن در هر دو دامنه ی دمایی به گونه ی h. bacteriophora تعلق داشت. براساس تجزیه ی پروبیت, lc50 نماتد h. bacteriophora در دو دامنه ی دمایی مورد آزمایش به ترتیب 1331 و 1037 ijs/ml محاسبه گردید. تجزیه ی رگرسیون لگاریتم غلظت و پروبیت تعداد لاروهای مرده، رابطه ی مثبت و معنی داری بین غلظت و مرگ و میر را در هر دو گونه و دامنه های دمایی نشان داد. به این ترتیب گونه ی h. bacteriophoraدر مقایسه با گونه ی s. bicornutum تأثیر بیشتری داشته و جهت بررسی های تکمیلی بعدی در شناسایی عامل مؤثر کنترل زیستی آفت پیشنهاد می شود.